Πριν από την Πανοραμική Φωτογραφία
Ανίχνευση της πανοραμικής φωτογραφίας στις τέχνες πριν υπάρξει η φωτογραφία
Πολύ πριν από την φωτογραφία, άλλες τέχνες προσπαθούσαν να αποτυπώσουν πανοραμικά διάφορες σκηνές. Από την αρχαιότητα ακόμη, αρκεί να δει κανείς διάφορες σκηνές που αποτυπώνονταν στις ζωφόρους και τα αετώματα των αρχαίων ναών για να δει εκεί τις πρώτες προσπάθειες για πανοραμικές απεικονίσεις. Οι συστηματικότερες προσπάθειες για πανοράματα έγιναν από την ζωγραφική και οδήγησαν στα πανοράματα, στο διόραμα και στα κυκλοράματα τον 19ο αιώνα.
Αν πρέπει διαλέξω ένα σημαντικό σταθμό στην ιστορία της τέχνης που να μπορεί να οριστεί ως η αρχή, το ξεκίνημα, για την πανοραμική απεικόνιση, πάντα με συγκίνηση θα αναφέρω την τοιχογραφία της ζωφόρου του στόλου στο δωμάτιο 5 της δυτικής οικίας στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης. Είναι πραγματικά συγκλονιστική η προσπάθεια του καλλιτέχνη να μας δώσει όσες περισσότερες πληροφορίες μπορεί, για τα λιμάνια που απεικονίζει σε καθένα από τους τέσσερις τοίχους σε μια ενιαία σύνθεση.
Η ζωφόρος του Παρθενώνα είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας απεικόνισης που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε πανοραμική γλυπτική. Η πομπή των Παναθηναίων αναπτύσσεται και στις τέσσερις πλευρές του Παρθενώνα. Κάποιοι αναλυτές μιλούν για κινηματογραφική απεικόνιση και για κινηματογραφικές σκηνές που διαδέχονται η μια την άλλη. Εγώ πάντως θεωρώ ως καλύτερη περιγραφή της ζωφόρου, ότι είναι μια πανοραμική απεικόνιση της πομπής των Παναθηναίων από τον Κεραμικό μέχρι την Ακρόπολη. Για τους επισκέπτες του Ιερού Βράχου στην αρχαιότητα, αλλά και τους σημερινούς επισκέπτες του μουσείου της Ακρόπολης, η παρατήρηση της ζωφόρου, δεν είναι μια εικονική περιήγηση στο μεγαλείο του πολιτισμού της Αρχαίας Αθήνας;
Χαρακτηριστική πανοραμική απεικόνιση είναι και τα Αετώματα των αρχαίων ναών. Το δυτικό αέτωμα του Παρθενώνα για παράδειγμα θα μπορούσε να είναι μια υπέροχη πανοραμική φωτογραφία της στιγμής της φιλονικίας της Θεάς Αθηνάς και του Ποσειδώνα για το ποιος θα δώσει το όνομα του στην Πόλη της Αθήνας. Είναι υπέροχο πως ο γλύπτης κατορθώνει να μας δώσει όλες τις μορφές που θέλει να συμπεριλάβει στο έργο μέσα στο ασφυκτικό πλαίσιο που του ορίζει το τρίγωνο του αετώματος.
Για να μην βλογάμε μόνο την Ελλάδα (τα γένια μας δηλαδή) και τον αρχαίο της πολιτισμό. Τον 9ο αιώνα ο Κινέζος ζωγράφος Gu Hongzhong έμεινε πιο πολύ γνωστός για τον πίνακα του, «Τα νυχτερινά όργια του Χάν Xizai (韩熙载夜宴图)».
Ο πίνακας είναι μια πανοραμική απεικόνιση μέσω ξεχωριστών επεισοδίων για το πώς περνούσε τις νύχτες του ο αυτοκράτορας της Κίνας και είναι από τους διασημότερους πίνακες παραδοσιακής κινέζικης ζωγραφικής. Από αυτόν τον πίνακα εμπνεύστηκε και δημιούργησε μια παρωδία του το 2000, χρησιμοποιώντας την φωτογραφία ως μέσο, ο σύγχρονος κινέζος καλλιτέχνης Wang Qingsong